არსად ისე არ მჟღავნდება ეროვნული
სული, როგორც ხალხურ შემოქმედებაში. ეს აღმოჩენა მე-19 საუკუნეს ეკუთვნის
და ამავე საუკუნეში იწყება ზეპირსიტყვიერების ნიმუშების შეკრება ევროპაში.
მე-19 საუკუნეშივე განჭვრიტა ქართულმა ინტელიგენციამ ხალხური შემოქმედების
ფასი და დაიწყო მისი შეგროვება. ამ საქმეს შეალია თავისი ხანგრძლივი
სიცოცხლე პეტრე უმიკაშვილმა.
ჩვენამდე მოღწეული უამრავი ლექსი, სიმღერა, ზღაპარი თუ
მითი და ლეგენდა, რომელიც ბევრმა იცის ზეპირად, ზუსტად ზეპირი სახითაა
მოტანილი ჩვენამდე. აქედან გამომდინარე მას ვარიანტულობა ახასიათებს: